De restauratie van de klokken in de oude Gentse kerk is een project dat tientallen jaren in beslag nam. Het begon allemaal in 1882, toen de Sint-Janskerk werd gesloten wegens de vervallen staat van het gebouw en zijn twee klokken. De eerste actie van het stadsbestuur was de verwijdering van de toren, die het gewicht van de klokken niet meer kon dragen. Toen kwam de vraag waar de klokken geplaatst moesten worden. Er waren verschillende alternatieven: één was om één klok in elke toren te houden en een extra kleinere klok toe te voegen; twee was om ze te verplaatsen naar een museum of een andere locatie waar ze zichtbaar maar niet toegankelijk zouden zijn. Na veel discussie werd besloten om alle drie de klokken te herinstalleren in een gemeenschappelijke schoorsteen bovenop de toren en ze met hun klepels aan touwen te bevestigen die binnen handbereik hangen, zodat men ze kan luiden wanneer dat nodig is. Op deze manier heeft elke klok zijn eigen identiteit, maar kan toch samen worden geluid als dat nodig is voor speciale gelegenheden zoals een huwelijk of een naamgevingsceremonie…
De klokken weer aan de gang krijgen.
De kerkklok was een van de eerste dingen die de mensen opvielen als ze het gebouw bezochten: hij was enorm en domineerde de ingang van de kerk. De klok was meestal mechanisch, maar gebruikte ook gewichten om hem te laten lopen. Maar in de laatste decennia van de 19e eeuw werd de mechanische klok vervangen door een zeer grote elektrische klok. Beide waren zo groot dat ze tijdens de renovatie van de kerk moesten worden opgeslagen. Bij de renovatie van het gebouw was de restauratie van de klok een van de eerste dingen die werden aangepakt. De eerste poging was om de wijzerplaat weer aan de klokkentoren te bevestigen. Dit lukte niet en de wijzerplaat werd verwijderd. De tweede stap was het laten repareren van het uurwerkmechanisme, waarna de klok weer werkte. Dit was een bijzonder moeilijke taak, aangezien het mechanisme lange tijd gedemonteerd was geweest en in een zeer slechte staat verkeerde. De restauratie van klokken is een kostbaar proces.
De mechanische restauratie van de klokken
Vervolgens waren de klokken aan de beurt. Het was vanaf het begin duidelijk dat het niet mogelijk zou zijn de originele klepels van de klokken te vinden, dus werden er nieuwe gemaakt. Bovendien werd, om de restauratie te vergemakkelijken, een gedetailleerde analyse gemaakt van alle bestaande klokken. De bestaande klokken waren in verschillende staat van verval, dus de eerste taak was ze te restaureren. Nadat de klepels waren vervangen, werden de klokken vervolgens geluid, waaruit bleek dat alle ringen van zeer hoge kwaliteit waren, wat de uiteindelijke restauratie ervan nog ingewikkelder maakte. De klokvorm van de Sint-Janskerk was anders dan die van veel andere kerken, met een grotere, meer ronde klokvorm.
Omdat alle klokken een andere toon hebben, werd besloten een nieuwe klank toe te voegen. Dit werd gedaan door de klokken in een gesloten ruimte te plaatsen waar de temperatuur en vochtigheid werden gecontroleerd. Wanneer de klokken werden geluid, resoneerden ze tegen de wanden van de kamer, wat een trilling veroorzaakte die werd opgenomen en later afgespeeld, zodat de werkelijke toon van de klokken te horen was. Op deze manier was het mogelijk een nieuw geluid voor de klokken te maken.
Volgende stappen: de elektronische restauratie van de klokken.
De klokken waren nu in de best mogelijke staat hersteld, maar er moest nog één hindernis genomen worden. Een van de klokken werkte niet goed. Bij het luiden klonk de klok perfect, maar bij onderzoek bleek dat er geen geluid werd geproduceerd. Het probleem bleek te zijn dat de klok vol water zat. De oplossing was niet bijzonder moeilijk: de klokken moesten worden geleegd, het water moest eruit en ze werden gedroogd. Dit was een bijzondere uitdaging, omdat water een sterke affiniteit heeft met het metaal van de klok. Het resultaat was echter de moeite waard, want toen de klokken eenmaal gedroogd waren, klonken ze als nieuw.
Nu de klokken gerestaureerd zijn, kunnen ze weer gebruikt worden om muziek te maken in de stad. De volgende stap is om het elektronische systeem weer aan de praat te krijgen. Het bleek moeilijk om het draaiende te houden, omdat niet veel van de apparatuur nog aanwezig was. Het proces om alles weer aan de praat te krijgen zal langer duren dan het herstellen van de klokken om muziek te maken. Zodra alles weer werkt, kunnen de klokken weer worden gebruikt om muziek te maken.